Сари Хосор пораест аз сарзамини кӯҳистони Тоҷикистон ва гӯшаи басо зебоманзари он. Ин гӯшаи афсонавии табиати Тоҷикистон дар силсилакӯҳҳои Вахш, дар қисмати болооби дарёи Сурхоб, тақрибан дар баландии 1200 -1600м аз сатҳи баҳр ҷойгир шудааст. Cари Хосор дар ҳудуди ноҳияи Балҷувони вилояти Хатлон қарор дошта, ин мавзеи таърихӣ 25 октябри соли 2005 бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Боғи табиӣ табдил дода шуд. Масоҳати боғи табиии Сари Хосор 3805 га аст.
Дар оғӯши Сари Хосор ёдгориҳои нодири таърихию табиӣ хело зиёданд, ки доир ба зиндагӣ, урфу одат ва касбу ҳунари мардуми ин сарзамин маълумоти басо равшан медиҳад. Релефи Сари Хосор басо мураккаб буда, бо гуногуншаклии худ аз дигар манотиқи ҷумҳурӣ фарқ мекунад. Сари Хосор аз пасткӯҳҳо, доманакўҳҳо ва кўҳҳои баланд иборат мебошад. Қисмати зиёди релефи ин мавзеъро миёнакӯҳҳо ташкил намуда, дар баландии 1200-3000 метр аз сатҳи баҳр ҷойгир шудааст. Баландии фосилавии сарҳади ин мавзеъ бошад 1200-3500 метр аз сатҳи баҳрро дар бар мегирад. Ин ҳудуд худ муайянкунандаи гуногуншаклии системаи экологии ин мавзеъ мебошад. Атрофи Сари Хосорро дарёҳои Сурхоб, Тира, Оби Мазор, Шӯробдарё ва Шаршараи Пушти Боғ иҳота мекунад.
Сари Хосор пораест аз сарзамини кӯҳистони Тоҷикистон ва гӯшаи басо зебоманзари он. Ин гӯшаи афсонавии табиати Тоҷикистон дар силсилакӯҳҳои Вахш, дар қисмати болооби дарёи Сурхоб, тақрибан дар баландии 1200 -1600м аз сатҳи баҳр ҷойгир шудааст. Cари Хосор дар ҳудуди ноҳияи Балҷувони вилояти Хатлон қарор дошта, ин мавзеи таърихӣ 25 октябри соли 2005 бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Боғи табиӣ табдил дода шуд. Масоҳати боғи табиии Сари Хосор 3805 га аст.
Дар оғӯши Сари Хосор ёдгориҳои нодири таърихию табиӣ хело зиёданд, ки доир ба зиндагӣ, урфу одат ва касбу ҳунари мардуми ин сарзамин маълумоти басо равшан медиҳад. Релефи Сари Хосор басо мураккаб буда, бо гуногуншаклии худ аз дигар манотиқи ҷумҳурӣ фарқ мекунад. Сари Хосор аз пасткӯҳҳо, доманакўҳҳо ва кўҳҳои баланд иборат мебошад. Қисмати зиёди релефи ин мавзеъро миёнакӯҳҳо ташкил намуда, дар баландии 1200-3000 метр аз сатҳи баҳр ҷойгир шудааст. Баландии фосилавии сарҳади ин мавзеъ бошад 1200-3500 метр аз сатҳи баҳрро дар бар мегирад. Ин ҳудуд худ муайянкунандаи гуногуншаклии системаи экологии ин мавзеъ мебошад. Атрофи Сари Хосорро дарёҳои Сурхоб, Тира, Оби Мазор, Шӯробдарё ва Шаршараи Пушти Боғ иҳота мекунад.
Номи Сари Хосор таърихи кӯҳан дошта, маъниҳои зиёде дорад. Ба ақидаи сокинони маҳаллӣ номи Сари Хосор аз номи деҳае, ки он дар сари теппаи сафедхок ҷойгир шудааст, яъне «Сари Хоксор» гирифта шудааст. Чуноне зикр шуд, табиати Сари Хосор бо зебоӣ ва гуногуншаклии худ беҳамтост. Дар ин гӯшаи дар ҳақиқат зебоманзари табиат мувофиқати аҷиби табиат ҳукмрон аст: анбӯҳи дарахтони мевадор аз ду тарафи дара бо марғзорҳои гӯё дар даруни абрҳо буда ва харсангҳои азим бо ҳам омезиш меёбанд. Обҳои ҷорӣ, ки аз қуллаҳои кӯҳҳои баланд сарчашма мегирад, қад-қади дара ҷорӣ шуда, онро обшор месозад. Чашмаҳои шаффоф, дарахтони соядори чормағз, чанорҳои куҳан ва олами гуногуни ҳайвонот, ки ҳама дар зери гунбази осмони беабри нилгун аст, ба табиат ҳусни дигар зам мекунад. Боз яке аз мавзеъҳои зебоманзари водӣ дар наздикии деҳаи Муллоконӣ ҷойгир шудааст. Аз баландии 50 метр шаршара ба поён мерезад ва миллионҳо қатраҳои обро ба гирду атроф пош медиҳад.
Шаршараи Сари Хосор, ки воқеъ дар ноҳияи Балҷувон аст, аз ҳама зеботарин шаршараи Тоҷикистон ба шумор меравад. Ин шаршара аз фаввораҳои оби мусаффо дар баландии 2010 метр аз сатҳи баҳр дар кӯҳҳои ҳамешасабзи кишвар табиати тоҷиконро зебову оро медиҳад. Баландии шаршара 57 метрро ташкил дода, он аз пойтахти Тоҷикистон – шаҳри Душанбе дар масофаи 199 километр дур ҷойгир шудааст.
Ҳарорати хаво дар тобистон рӯзона то + 38 дараҷа ва шабона то +15 дараҷа гарм мебошад. Зимистонаш то – 15, -25 дараҷа сард мешавад. Шаршараи Сари Хосор дар Боғи табии Сари Хосор воқеъ буда, ҳамчун макони сайёҳии кишвар шинохта шудааст.
Роҳ ба самти шаршара душворгузару ноҳамвор аст, аммо гуфта мешавад, ки солҳои наздик рафъи ин камбудӣ ба нақша гирифта шудааст.
Шахсоне, ки Шаршараи Сари Хосорро дидан мехоҳанд, пас онҳоро зарур меояд, ки моҳҳои июн ва июл ба ин минтақа сафар кунанд, чунки дар дигар моҳҳо роҳҳо пур аз обу сел ва ҳавояш сарду салқин аст.
Барои мардуми шикордӯст табиати ин мавзеъ хеле мувофиқ аст, зеро дар он ҷо метавон рубоҳ, гург, хирс, ҷайра, хорпушт, бузҳои даштӣ, асп, харгуш, сангпушт, мор ва дигар ҷонварони даштиро шикор кард.
Бознашр аз сомонаи https://nbt.tj/